پژوهیار، اولین نرم افزار رایگان فارسی زبان است که پژوهشگران را در امر مدیریت استناددهی و ارجاعات علمی یاری می کند. متخصصان حوزه های مختلف علوم می توانند با کمک این نرم افزار به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی منابع علمی مورد نیاز خود را جستجو، ذخیره، سازماندهی و با بهره گیری از شیوه نامه های استناددهی موجود در آن، به آن منابع استناد کنند. این نرم افزار که بر پایة نرم افزار زوترو طراحی شده است، به کاربران کمک می کند تا گردآوری، سازماندهی و تجزیه و تحلیل منابع علمی خود را به سهولت به انجام رسانند و سپس با تکیه بر آن بتوانند به شکلی مناسب و بر اساس شیوه نامۀ استناددهی مورد نظر خود، به مستندسازی حاصل پژوهش خود در قالب کتاب، پایان نامه و مقاله اقدام کنند. پژوهیار دارای قابلیت های بسیاری از جمله: ذخیره و طبقه بندی اطلاعات، یادداشت گذاری، برچسب گذاری، جستجوی اطلاعات ذخیره شده و… است. همچنین این نرم افزار پیوند محکمی با منابع آنلاین دارد؛ به گونه ای که پژوهشگر در هنگام جستجو و بازیابی اطلاعات کتب، مقالات، صفحات وب، تصاویر و انواع مختلف منابع دیداری و شنیداری، به طور خودکار می تواند اطلاعات کتاب شناسی و چکیده های علمی مورد نیاز خود را در این نرم افزار ذخیره کند و سپس برای استناددهی از این منابع اقدام نماید.
استناد، یکی از عناصر شاخص در نگارش علمی است و نقش بارزی در تولید و نشر اطلاعات دارد. اطمینان از درستی منابع با استناد، اعتبار نوشتة علمی تضمین می گردد و می توان به نتایج حاصل از آن اعتماد کرد.
مخاطبان پژوهیار پژوهشگران حوزه های مختلف علوم هستند که می توانند به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی منابع مورد نیاز خود را جستجو، ذخیره و سازماندهی کنند و به آن ها استناد دهند.
پژوهیار، نرم افزاری قدرتمند برای گردآوری، مدیریت، فراخوانی و انتشار اطلاعات علمی است که به کمک آن می توان یک کتابخانة دیجیتالی قابل حمل ایجاد کرد. نرم افزار پژوهیار، دارای ویژگی های شاخصی است که هر پژوهشگری را متقاعد می کند از این برنامه استفاده کند.
موارد استفاده پژوهیار
الف) مجموعه سازی
با ساخت مجموعه جدید در پژوهیار می توان بر اساس نظم الفبایی، مجموعه منظمی را ایجاد نمود. همان گونه که اشاره شد، هر نوع منبع اطلاعاتی مانند: کتاب، مقاله، صفحه وب، اثر هنری، فیلم، صوت، نقشه و. .. را می توان در نرم افزار پژوهیار ذخیره کرد. لازم به یادآوری است که هر آیتم، با نمادهای متفاوت و مرتبط با ماهیت آیتم، در کتابخانه نمایش داده می شود. از جمله قابلیت های مجموعه سازی نرم افزار می توان به این موارد اشاره کرد:
- ذخیره انواع آیتم ها در کتابخانه پژوهیار؛
- ذخیره موضوعی آیتم ها؛
- ذخیره اطلاعات کتاب شناسی مورد نیاز در نرم افزار؛
- ذخیره صفحات وب، اثر هنری، فیلم، صدا، نقشه و. ..؛
- ذخیره فایل ها به صورت PDF؛
- امکان دسترسی به فهرست ها و کتابخانه ها؛
- قابلیت ذخیره کردن صفحه وب و یادداشت نگاری بر روی آن.
ب) امکانات سازماندهی
برخی از قابلیت ها و امکانات سازماندهی نرم افزار پژوهیار، به شرح زیر است:
- ایجاد مجموعه ها و زیرمجموعه های مختلف؛
- ویرایش آیتم ها؛
- اختصاص برچسب جداگانه به عناوین ذخیره شده؛
- ایجاد یادداشت برای هر عنوان منبع اطلاعاتی؛
- جستجو در عناوین و برچسب های ذخیره شده؛
- جستجوی سریع تمامی مطالب و یادداشت ها.
ج) استناددهی در محیط واژه پرداز Word
بعد از نصب افزونه پژوهیار برای Word، یک نوار ابزار در محیط آن تحت عنوان برگه Pajoohyar ایجاد می شود که به کمک آن می توان از منابع موجود در کتابخانه پژوهیار به هنگام نوشتن مقاله استفاده کرد.
قابلیت های استناددهی در محیط واژه پرداز Word با استفاده از پژوهیار، عبارت است از:
- انتخاب شیوه نامه استنادی مورد نظر؛
- ایجاد و ویرایش استناد درون متنی و برون متنی؛
- ایجاد و ویرایش کتاب نامه در انتهای پژوهش؛
- امکان افزودن شیوه نامه های استناددهی بیشتر؛
- استناددهی به انواع منابع چاپی و الکترونیکی؛
- ساخت کتاب نامه از مجموعه های ذخیره شده.
امکانات کلی نرم افزار پژوهیار
- ایجاد بانک اطلاعاتی تحت عنوان کتابخانه جدید برای سازمان دهی اطلاعات؛
- ذخیره کتاب شناسی کتاب های مورد نیاز در نرم افزار؛
- ذخیره صفحات وب، اثر هنری، فیلم، صدا، نقشه و. ..؛
- ذخیره فایل ها به صورت PDF و Word؛
- اختصاص برچسب جداگانه به عناوین ذخیره شده؛
- ایجاد یادداشت برای هر عنوان منبع اطلاعاتی؛
- جستجو در عناوین و برچسب های ذخیره شده؛
- ذخیره عناوین و آیتم های مختلف با شناسه مورد نیاز (مانند ISBN)؛
- گزارش گیری از مجموعه و کتابخانه به صورت RTF، PDF و HTML؛
- مکان یابی آیتم های ذخیره شده در پایگاه www.lib.ir؛
- امکان دسترسی کتابخانه نور با بیش از ۴۳۰۰۰ کتاب در حوزه علوم اسلامی؛
- امکان دسترسی به فهرست ها و کتابخانه ها؛
- جستجوی خودکار فراداده PDF (نظیر نام نویسنده، عنوان و غیره)؛
- بازیابی آیتم های حذف شده و حفظ آیتم مهم؛
- قابلیت ذخیره کردن صفحه وب و یادداشت نگاری بر روی آن؛
- ذخیره و طبقه بندی انواع فایل ها اعم از PDFها، تصاویر و حتی پیوندهای مربوط به موضوع مورد نظر؛
- جستجوی سریع تمامی مطالب و یادداشت ها؛
- قالب دار کردن نتایج و مطالب خروجی در یک فایل واحد برای سهولت در ارائه نتایج تحقیقات.
«پژوهیار ۲» (نسخه رومیزی): «پژوهیار۲» امکان نصب و اجرای پژوهیار را به عنوان یک برنامه مستقل از مرورگر فایرفاکس، فراهم می‌کند. این نسخه از «پژوهیار»، تمامی امکانات مشابه با افزونه از جمله مدیریت کتابخانه و استناددهی، بدون نیاز به مرورگر را برای کاربران فراهم می‌کند.
از جمله امکانات این نسخه، امکان برقرای ارتباط با سه مرورگر کروم، فایرفاکس و اپرا از طریق رابط‌های موجود است.